Nhiều người thường coi đau đầu, mất ngủ hay hay quên chỉ là biểu hiện tạm thời của căng thẳng hoặc thiếu ngủ. Tuy nhiên, khi tình trạng này kéo dài, nó có thể là lời cảnh báo từ hệ thần kinh và não bộ về những rối loạn sức khỏe tiềm ẩn.
Cùng tìm hiểu nguyên nhân, cơ chế liên quan và các cách khắc phục được khuyến nghị bởi các chuyên gia thần kinh – giấc ngủ.
1. Đau đầu, mất ngủ – Cặp đôi “luẩn quẩn” ảnh hưởng sức khỏe
Mối liên hệ hai chiều
Mất ngủ khiến não bộ không được nghỉ ngơi, làm giảm ngưỡng chịu đau và gây ra đau đầu. Ngược lại, cơn đau đầu lại khiến người bệnh khó ngủ hoặc tỉnh giấc giữa đêm.
Một nghiên cứu của Đại học Missouri (Mỹ, 2011) cho thấy: thiếu giấc ngủ REM (giai đoạn ngủ sâu giúp não tái tạo năng lượng) làm tăng hoạt động của các protein gây viêm – nguyên nhân dẫn đến đau đầu mạn tính và rối loạn giấc ngủ kéo dài.
Triệu chứng thường gặp
Người phụ nữ trung niên ôm đầu mệt mỏi vì mất ngủ và đau đầu kéo dài
- Đau âm ỉ hoặc đau nửa đầu, xuất hiện về đêm
- Khó ngủ, ngủ chập chờn, thức dậy giữa đêm
- Mệt mỏi, suy nhược thần kinh, giảm tập trung.
Tình trạng này thường gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới, đặc biệt là người trung niên hoặc cao tuổi do thay đổi hormone và giảm tiết melatonin.
2. Nguyên nhân phổ biến gây đau đầu, mất ngủ, hay quên
Căng thẳng và stress kéo dài
Áp lực công việc, lo âu, trầm cảm kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, làm tăng hormone cortisol – dẫn đến rối loạn giấc ngủ và đau đầu. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất trong nhóm bệnh nhân văn phòng.
Mất cân bằng dinh dưỡng và thiếu máu não
Minh họa rối loạn tuần hoàn não gây đau đầu, chóng mặt, giảm trí nhớ
Thiếu máu, thiếu sắt, vitamin nhóm B, magie khiến lưu thông máu lên não kém, gây đau đầu, chóng mặt, suy giảm trí nhớ.
Thay đổi thời tiết và môi trường
Thay đổi áp suất, nhiệt độ, độ ẩm hay ô nhiễm tiếng ồn đều có thể kích thích dây thần kinh, khiến bạn dễ đau đầu, mất ngủ và giảm tập trung.
Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học
Thức khuya, sử dụng rượu bia, cà phê, điện thoại trước khi ngủ… làm rối loạn nhịp sinh học, gây mất ngủ và đau đầu kéo dài.
Sử dụng thuốc hoặc bệnh lý nền
Một số thuốc cảm cúm, dị ứng, chống trầm cảm có thể gây mất ngủ và đau đầu. Ngoài ra, những bệnh lý mạn tính như rối loạn tuần hoàn não, viêm xoang, tiểu đường, rối loạn tiền đình, Alzheimer cũng có biểu hiện tương tự.
3. Khi đau đầu đi kèm hay quên – Đừng chủ quan!
Tình trạng đau đầu kèm hay quên là dấu hiệu cần được chú ý vì có thể liên quan tới:
- Rối loạn tiền đình: gây hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đau đầu và suy giảm trí nhớ.
- Rối loạn tuần hoàn não: não không nhận đủ máu, gây đau đầu, mất ngủ, giảm tập trung, thậm chí đột quỵ.
- Đau nửa đầu migraine: cơn đau một bên đầu dữ dội, nhạy cảm với ánh sáng, tiếng động, kèm giảm trí nhớ tạm thời.
- Bệnh Alzheimer: thường gặp ở người lớn tuổi, làm giảm trí nhớ dài hạn, thay đổi hành vi và khả năng tập trung.
Nếu cơn đau kéo dài hơn 1 tháng, kèm mất ngủ, hay quên hoặc thay đổi tính cách, người bệnh nên đi khám chuyên khoa thần kinh – tâm thần để tầm soát sớm.
4. Giảm đau đầu, cải thiện giấc ngủ và trí nhớ tự nhiên
Thay đổi lối sống
- Giữ giờ giấc ngủ ổn định: ngủ – thức dậy cùng khung giờ mỗi ngày.
- Tạo không gian ngủ yên tĩnh, mát mẻ: tránh ánh sáng xanh từ điện thoại, TV.
- Không sử dụng chất kích thích (rượu, cà phê, thuốc lá) 4–6 tiếng trước khi ngủ.
- Tập thể dục nhẹ mỗi ngày 15–30 phút giúp giải phóng endorphin, cải thiện tuần hoàn máu và giảm đau tự nhiên.
Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ thần kinh
Tăng cường nhóm thực phẩm giàu magie, vitamin B6, melatonin và omega-3:
- Cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích)
- Hạnh nhân, óc chó, yến mạch, chuối, bơ
- Trứng, sữa, trà hoa cúc hoặc sữa ấm trước khi ngủ.
Bữa ăn giàu omega-3, hạt óc chó, chuối và sữa ấm giúp cải thiện giấc ngủ và giảm đau đầu
Giữ tinh thần thư giãn
Thiền, đọc sách, tắm nước ấm hoặc hít thở sâu trước khi ngủ giúp hệ thần kinh thư giãn, giảm nguy cơ mất ngủ và đau đầu tái phát.
Người phụ nữ tập yoga buổi chiều để thư giãn thần kinh và ngủ ngon hơn
5. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên thăm khám ngay nếu:
- Cơn đau đầu xuất hiện thường xuyên hơn 2–3 lần/tuần
- Mất ngủ kéo dài trên 2 tuần
- Đau đầu kèm chóng mặt, buồn nôn, hay quên, giảm tập trung
- Có tiền sử bệnh tim mạch, tiểu đường, hoặc thần kinh.
Bác sĩ có thể chỉ định kiểm tra tuần hoàn não, xét nghiệm máu, chụp MRI/CT để xác định nguyên nhân chính xác.
Đau đầu, mất ngủ, hay quên không chỉ là “triệu chứng mệt mỏi” nhất thời mà có thể phản ánh sự quá tải của hệ thần kinh hoặc rối loạn tuần hoàn não. Chủ động điều chỉnh thói quen sống, dinh dưỡng hợp lý và kiểm tra sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để bảo vệ não bộ và duy trì trí nhớ minh mẫn.
