Nghẹt mũi xảy ra khi các đường dẫn trong khoang mũi bị tắc nghẽn, khiến việc thở bằng mũi trở nên khó khăn. Tình trạng này thường gặp trong các bệnh lý hô hấp hoặc dị ứng.
Nhiều yếu tố sinh học và phản ứng của cơ thể có thể gây nghẹt mũi. Chẳng hạn, các mạch máu trong mũi có thể bị viêm, làm màng niêm mạc sưng lên và gây tắc nghẽn đường thở. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
-
Nhiễm trùng xoang
-
Cảm cúm, virus corona
-
Dị ứng theo mùa (sốt cỏ khô)
Cách hoạt động của thuốc xịt mũi
Thuốc xịt mũi là phương pháp phổ biến giúp giảm nhanh tình trạng nghẹt mũi. Hiệu quả của thuốc tùy thuộc vào thành phần hoạt chất và nguyên nhân gây nghẹt mũi. Hầu hết các loại thuốc xịt đều hoạt động bằng cách làm giảm viêm hoặc giữ ẩm niêm mạc mũi.
Thuốc xịt mũi nước muối
Thuốc xịt nước muối chứa dung dịch muối sinh lý giúp giữ ẩm cho niêm mạc mũi – đặc biệt hữu ích trong mùa đông khi không khí khô lạnh. Bên cạnh đó, chúng còn giúp làm loãng chất nhầy, hỗ trợ làm thông đường thở một cách tự nhiên.
Nước muối sinh lý xịt mũi DkSalt
Thuốc xịt giảm nghẹt mũi có hoạt chất
Khác với nước muối, nhóm thuốc này chứa dược chất như pseudoephedrine hydrochloride hoặc oxymetazoline hydrochloride. Các hoạt chất này có tác dụng làm co mạch máu tạm thời, từ đó giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng tắc nghẽn mũi nhanh chóng.
Lưu ý: Một số thuốc chứa oxymetazoline hoặc xylometazoline – thuộc nhóm thuốc kích thích alpha giao cảm – có thể ảnh hưởng đến lông mao trong mũi, làm giảm khả năng lọc bụi và mầm bệnh tự nhiên.
Thuốc xịt mũi chứa steroid
Đối với nghẹt mũi do viêm xoang hoặc viêm mũi không dị ứng, thuốc xịt chứa corticosteroid có thể là giải pháp hiệu quả. Nhóm thuốc này có đặc tính chống viêm mạnh, có thể sử dụng không cần đơn hoặc theo chỉ định bác sĩ.
Một số hoạt chất phổ biến bao gồm:
-
Fluticasone
-
Beclomethasone
-
Triamcinolone
-
Budesonide
-
Mometasone
Hiện tượng nghẹt mũi hồi ứng (Rebound congestion)
Việc sử dụng thuốc xịt giảm nghẹt trong thời gian dài (hơn 3 ngày liên tiếp) có thể dẫn đến viêm mũi do thuốc hay nghẹt mũi hồi ứng. Lúc này, niêm mạc mũi phản ứng ngược với thuốc, gây ra cảm giác nghẹt mũi kéo dài mặc dù không còn nguyên nhân ban đầu.
Nghẹt mũi hồi ứng
Thuốc xịt mũi có gây nghiện không?
Theo Viện Quốc gia về Lạm dụng Ma túy Hoa Kỳ, viêm mũi do thuốc không phải là nghiện thật sự vì không làm thay đổi cấu trúc não. Tuy nhiên, hành vi lệ thuộc vào thuốc xịt có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mũi nếu dùng sai cách.
Một số nghiên cứu cho rằng nhóm imidazoline như oxymetazoline có thể ít gây nghẹt mũi hồi ứng hơn, nhưng hiện vẫn chưa có kết luận thống nhất. Đáng lưu ý, những hoạt chất này có thể gây hại cho thú cưng nếu nuốt phải hoặc dùng sai cách.
Tác dụng phụ khác của thuốc xịt mũi
Bên cạnh nghẹt mũi hồi ứng, người dùng thuốc xịt mũi còn có thể gặp các tác dụng phụ khác tùy theo loại thuốc:
- Tác dụng phụ của thuốc xịt chứa steroid:
-
Chảy máu cam
-
Nhiễm trùng đường mũi
-
Đau đầu
-
Hắt hơi
-
Khô hoặc kích ứng vùng mũi
- Tác dụng phụ của thuốc xịt chứa hoạt chất:
-
Nghẹt mũi nặng hơn sau khi dùng
-
Chảy nước mũi kéo dài
-
Đau đầu, chóng mặt
-
Buồn ngủ hoặc choáng váng
-
Tăng nhịp tim
Ví dụ, hoạt chất xylometazoline hydrochloride có thể gây chảy máu cam, ngứa và đau đầu nếu lạm dụng.
- Tác dụng phụ của thuốc xịt nước muối:
Thông thường rất nhẹ hoặc không đáng kể. Tuy nhiên, một số sản phẩm có thể chứa benzalkonium chloride (BKC) – chất bảo quản có thể ảnh hưởng đến tế bào miễn dịch nếu sử dụng trong thời gian dài.
Lạm dụng thuốc xịt gây tác dụng phụ
Mẹo sử dụng thuốc xịt mũi an toàn và hiệu quả
Để giảm nguy cơ gặp tác dụng phụ, đặc biệt là nghẹt mũi hồi ứng, bạn nên tuân thủ một số nguyên tắc sau:
-
Không dùng thuốc xịt giảm nghẹt quá 3 ngày liên tiếp.
-
Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì.
-
Ưu tiên dùng thuốc xịt nước muối nếu chỉ cần giữ ẩm hoặc hỗ trợ nhẹ nhàng.
-
Nếu bị dị ứng với thành phần trong thuốc xịt, hãy lựa chọn sản phẩm thay thế hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia.
Trong trường hợp nghẹt mũi kéo dài, tái phát hoặc không đáp ứng điều trị, bạn nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn chính xác.
