Sốt co giật là tình trạng khiến nhiều cha mẹ hoảng sợ. Trẻ đang sốt bỗng trợn mắt, cứng người, tay chân co giật… khiến phụ huynh lo lắng “bé có bị hỏng não không?”. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu và hướng dẫn y khoa, phần lớn các cơn sốt co giật không gây tổn thương não nếu được nhận biết đúng và xử trí kịp thời.
Bài viết dưới đây giúp cha mẹ hiểu rõ: sốt co giật có ảnh hưởng đến não hay không, trường hợp nào nguy hiểm, vì sao điều này xảy ra và cách sơ cứu đúng để bảo vệ trẻ.
Sốt co giật là gì? Trẻ nào dễ gặp nhất?
Trẻ bị sốt co giật cứng người và co giật tay chân - dấu hiệu thường gặp ở trẻ 6 tháng đến 5 tuổi
Sốt co giật (Febrile seizure) là hiện tượng trẻ bị co giật khi thân nhiệt tăng cao, thường từ 38°C trở lên. Tình trạng này phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi:
- 6 tháng – 5 tuổi (tập trung nhiều nhất ở 12–18 tháng tuổi)
- Khoảng 2–4% trẻ dưới 5 tuổi từng bị ít nhất một lần
Không phải trẻ nào sốt cao cũng bị co giật, và mức sốt không phải yếu tố quyết định. Một số trẻ chỉ sốt 38°C đã co giật, trong khi nhiều trẻ sốt 40°C vẫn không co giật. Điều này liên quan tới cơ địa thần kinh chưa trưởng thành của trẻ, đặc biệt những bé nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột.
Biểu hiện điển hình của một cơn sốt co giật
Trong đa số trường hợp, cơn co giật xảy ra đột ngột và kéo dài rất ngắn:
- Trẻ sốt, thân nhiệt tăng nhanh
- Đột ngột mất ý thức
- Cứng người, mắt trợn
- Tay chân co giật nhịp nhàng
- Cơn thường kéo dài 1–2 phút và tự dừng
Sau cơn, trẻ có thể ngủ thiếp một lúc, sau đó tỉnh lại và phục hồi hoàn toàn.
Sốt co giật có ảnh hưởng đến não không?
Bác sĩ thăm khám cho trẻ để đánh giá nguy cơ ảnh hưởng não và loại trừ viêm màng não
Đây là câu hỏi được quan tâm nhất – và câu trả lời là:
→ Đa số các cơn sốt co giật đơn thuần KHÔNG gây tổn thương não.
Lý do:
- Cơn giật thường ngắn (<15 phút)
- Não không bị thiếu oxy kéo dài
- Tác nhân gây sốt (phần lớn là virus) không tấn công trực tiếp vào não.
Với kiểu co giật đơn giản này, trẻ vẫn phát triển bình thường, không giảm trí tuệ, không bị động kinh sau này và không có di chứng.
Khi nào sốt co giật có thể gây hại não?
Chỉ một số ít trường hợp sốt co giật mới có nguy cơ gây ảnh hưởng đến não. Đây là nhóm gọi là co giật phức tạp, với đặc điểm:
- Cơn kéo dài hơn 15 phút
- Giật nhiều hơn 1 lần trong 24 giờ
- Trẻ không tỉnh lại sau cơn, li bì bất thường
- Kèm theo triệu chứng gợi ý viêm màng não – viêm não như: đau đầu dữ dội, nôn vọt, cứng gáy, sợ ánh sáng, thở bất thường.
Trong các trường hợp này, nguy cơ ảnh hưởng đến não không phải do sốt, mà do:
- Cơn giật quá dài gây thiếu oxy mô não
- Tác nhân gây bệnh tấn công vào hệ thần kinh trung ương.
Đây là những tình huống cần được khám cấp cứu ngay lập tức.
Sốt co giật có liên quan đến bệnh động kinh không?
Nhiều cha mẹ lo lắng sốt co giật là “bước khởi đầu của động kinh”. Thực tế:
- Co giật do sốt đơn thuần không phải động kinh
- Đa số trẻ lớn lên hoàn toàn khỏe mạnh
- Chỉ những trẻ có tiền sử gia đình bị động kinh, hoặc cơn giật thuộc nhóm phức tạp, mới có nguy cơ cao hơn một chút.
Vì vậy không nên nhầm lẫn sốt co giật với động kinh hoặc quá lo lắng về di chứng lâu dài.
Có cần chụp CT - làm điện não đồ sau cơn không?
Với co giật do sốt đơn thuần, các tổ chức y khoa không khuyến cáo làm điện não đồ hoặc chụp CT não thường quy.
Điều quan trọng nhất vẫn là:
- Theo dõi sát trẻ
- Tìm nguyên nhân gây sốt
- Loại trừ các bệnh lý nguy hiểm ở hệ thần kinh.
Việc chỉ định xét nghiệm sẽ do bác sĩ quyết định tùy vào biểu hiện lâm sàng.
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ sốt co giật?
Đặt trẻ nằm nghiêng, giữ đường thở thông thoáng và theo dõi thời gian co giật
Khi đang chứng kiến một cơn co giật, điều quan trọng là giữ bình tĩnh và làm theo các bước sau:
- Giữ an toàn đường thở:
- Đặt trẻ nằm nghiêng sang 1 bên
- Nới rộng quần áo
- Không nhét tay hoặc vật cứng vào miệng trẻ.
- Theo dõi thời gian co giật:
- Nếu giật >5 phút, cần đưa trẻ đến bệnh viện khẩn cấp.
- Sau khi cơn dừng:
- Lau miệng bằng khăn sạch
- Hạ sốt bằng paracetamol đúng liều
- Cho trẻ nghỉ ngơi, theo dõi dấu hiệu bất thường.
Khi nào cần đi viện ngay?
Cần đưa đi viện khi sốt co giật kéo dài trên 5 phút, tái diễn nhiều lần, li bì không tỉnh và thở bất thường
- Cơn giật kéo dài > 5 phút
- Cơn tái diễn trong 24 giờ
- Trẻ không tỉnh táo sau cơn
- Trẻ có dấu hiệu viêm màng não, thở bất thường, nôn nhiều
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Dù cơn đã dừng, cha mẹ vẫn nên đưa trẻ đi khám để kiểm tra nguyên nhân gây sốt và đánh giá có bệnh lý kèm theo hay không.
Làm sao để giảm nguy cơ tái phát?
- Theo dõi thân nhiệt khi trẻ bắt đầu sốt
- Dùng thuốc hạ sốt đúng chỉ định, không lạm dụng
- Cho trẻ uống đủ nước
- Điều trị dứt điểm các nguyên nhân gây sốt như viêm họng, viêm tai giữa, nhiễm virus
- Không ủ ấm quá mức khi trẻ đang sốt.
Khoảng 30% trẻ từng bị sốt co giật có thể tái phát trong những lần sốt sau, nhưng đa số vẫn là dạng đơn thuần, không gây hại.
Kết luận: Sốt co giật đa số không gây ảnh hưởng đến não
Điều quan trọng nhất cha mẹ cần nhớ:
- Co giật do sốt đơn thuần hầu như vô hại, không để lại di chứng.
- Nguy hiểm chỉ xảy ra khi cơn kéo dài, lặp lại hoặc kèm bệnh lý thần kinh.
- Xử trí đúng và đưa trẻ đi khám sớm sẽ giúp phòng ngừa biến chứng hiệu quả.
Hiểu đúng về sốt co giật giúp cha mẹ bình tĩnh, chăm sóc trẻ tốt hơn và tránh những xử lý sai lầm có thể gây hại.
