Sốt co giật là gì?
Vì sao trẻ bị sốt co giật
Sốt co giật là hiện tượng xảy ra khi trẻ bị sốt cao, thân nhiệt tăng đột ngột khiến não bộ bị kích thích và dẫn đến co giật. Trong cơn co giật, cơ thể trẻ thường cứng lại, mắt trợn lên, tay chân giật liên hồi. Thông thường, cơn co giật sẽ tự hết trong khoảng 1 – 2 phút, nhưng ở một số trường hợp nghiêm trọng có thể kéo dài trên 15 phút.
Theo các chuyên gia, tình trạng sốt co giật có thể xảy ra từ 2 tháng đến 6 tuổi, và hầu hết đều được xem là lành tính nếu chỉ xuất hiện 1 – 2 lần.
Sốt co giật được chia thành hai dạng:
-
Sốt co giật đơn thuần: Cơn co giật toàn thân, kéo dài dưới 15 phút, chỉ xuất hiện 1 lần trong ngày, không để lại rối loạn tri giác hay di chứng thần kinh.
-
Sốt co giật phức hợp: Cơn co giật kéo dài trên 15 phút, có thể xảy ra từ 2 lần trở lên trong ngày, thường khu trú một vùng cơ thể.
Điều quan trọng là sốt co giật khác với động kinh. Co giật do sốt chỉ xuất hiện khi trẻ bị sốt, trong khi động kinh có thể xảy ra nhiều lần không liên quan đến sốt. Trẻ bị sốt co giật đơn thuần hầu như không làm tăng nguy cơ mắc động kinh sau này.
Nguyên nhân trẻ bị sốt co giật
Hầu hết các trường hợp sốt co giật xuất phát từ việc cơ thể trẻ chống lại nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn. Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 6 tuổi, hệ thần kinh chưa phát triển hoàn chỉnh nên dễ bị kích thích khi thân nhiệt tăng nhanh.
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ sốt co giật ở trẻ:
-
Yếu tố di truyền: Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị từng bị sốt co giật sẽ có nguy cơ cao hơn.
-
Ảnh hưởng từ thai kỳ: Mẹ bầu hút thuốc, thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc, thiếu sắt, suy dinh dưỡng trong thai kỳ làm tăng khả năng trẻ sinh ra bị sốt co giật.
-
Sắt và ferritin thấp: Nồng độ ferritin huyết thanh thấp hoặc thiếu sắt cũng được ghi nhận liên quan đến tình trạng này.
Triệu chứng sốt co giật ở trẻ
Sốt co giật thường xuất hiện khi trẻ sốt từ 39 – 40°C, đôi khi có thể xảy ra ở mức nhiệt thấp hơn. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:
-
Cơ cứng lại, tăng trương lực cơ.
-
Trẻ mất ý thức, mất cảm giác ở tay chân và miệng.
-
Thét lên, nôn ói, sùi bọt mép.
-
Tay chân giật liên hồi, toàn thân co giật.
-
Thở loạn nhịp, mắt trợn trắng, đồng tử đảo lên.
Thông thường, cơn co giật chỉ kéo dài trong vài chục giây đến vài phút, sau đó trẻ hồi phục lại trạng thái bình thường. Đây là sốt co giật đơn thuần, không để lại di chứng. Tuy nhiên, nếu cơn kéo dài trên 5 phút, nhiều khả năng là sốt co giật phức hợp – tình trạng chiếm khoảng 1/3 số ca sốt co giật. Lúc này, trẻ cần được đưa đến bệnh viện ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.
Khi nào trẻ dễ bị sốt co giật?
Sốt co giật thường xuất hiện trong những giờ đầu của đợt sốt, đặc biệt khi nhiệt độ cơ thể tăng nhanh trên 39°C. Tỷ lệ mắc bệnh vào khoảng 3 – 4% trẻ em, phổ biến nhất ở độ tuổi 12 – 18 tháng.
Một số bệnh lý thường gây sốt co giật là viêm họng, viêm amidan, viêm não, viêm màng não. Ngoài ra, một số loại vắc xin phòng bệnh như sởi, bạch hầu, uốn ván… có thể gây sốt nhẹ, thậm chí hiếm khi dẫn đến sốt co giật. Vì vậy, sau khi tiêm chủng, cha mẹ cần theo dõi trẻ ít nhất 48 giờ và đưa trẻ đi khám ngay nếu xuất hiện sốt cao, co giật, khó thở hoặc bỏ bú.
Diễn biến và nguy cơ tái phát
Sốt co giật thường xảy ra trong 24 giờ đầu khi trẻ bắt đầu sốt. Sau cơn, trẻ có thể lờ đờ, buồn ngủ hoặc chậm chạp trong vài phút đến vài giờ.
Một số nghiên cứu ghi nhận:
-
Tỷ lệ tái phát chung là 25 – 50%.
-
Khoảng 50% cơn tái phát xảy ra trong vòng 6 tháng đầu sau lần đầu tiên.
-
75% xảy ra trong năm đầu và 90% trong 2 năm đầu.
-
Trẻ sốt co giật dưới 1 tuổi có nguy cơ tái phát cao hơn.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát gồm: trẻ có tiền sử gia đình bị sốt co giật, xuất hiện co giật ở nhiệt độ dưới 40°C, nhiều cơn trong đợt bệnh đầu, hoặc co giật xảy ra sớm ngay khi sốt bắt đầu.
Điều đáng mừng là sốt co giật hầu như không ảnh hưởng đến trí tuệ và sự phát triển của trẻ. Trẻ bị sốt co giật không khác biệt về khả năng phát triển trí tuệ so với những trẻ không bị.
Cách chăm sóc trẻ bị sốt co giật
Khi trẻ lên cơn co giật, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách.
Cần chăm sóc đúng cách khi trẻ bị sốt co giật
Các bước sơ cứu cơ bản gồm:
-
Đặt trẻ nằm ở nơi an toàn, thoáng, nằm nghiêng để tránh hít phải chất nôn.
-
Nới lỏng quần áo, đặc biệt là vùng cổ để dễ thở.
-
Không đưa bất kỳ vật gì vào miệng trẻ, không cố gắng nạy răng hoặc đè giữ cơ thể.
-
Làm mát bằng khăn ấm (36 – 37°C), lau ở trán, nách, bẹn và thay khăn liên tục cho đến khi hạ sốt.
-
Dùng thuốc hạ sốt như paracetamol với liều lượng 10 – 15mg/kg/lần theo hướng dẫn của bác sĩ.
Cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi:
-
Trẻ bị sốt co giật lần đầu tiên.
-
Cơn kéo dài trên 5 phút.
-
Sau co giật trẻ không tỉnh lại hoặc có dấu hiệu sức khỏe xấu đi.
Nên đưa trẻ đến bệnh viện khi trẻ sốt co giật
Sốt co giật ở trẻ em là tình trạng thường gặp, phần lớn lành tính và sẽ giảm dần sau 5 tuổi. Tuy nhiên, do có thể liên quan đến những bệnh lý nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, cha mẹ tuyệt đối không chủ quan. Việc nhận biết sớm triệu chứng, xử trí đúng cách tại nhà và đưa trẻ đi khám kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng.
