Huyết áp cao (hay còn gọi là tăng huyết áp) là tình trạng phổ biến có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như đau tim, đột quỵ hoặc suy tim. Tuy nhiên, việc thay đổi lối sống và sử dụng thuốc huyết áp theo chỉ định của bác sĩ có thể giúp kiểm soát và duy trì sức khỏe tim mạch.
Cao huyết áp thực sự nguy hiểm
1. Huyết áp cao là gì và ai có nguy cơ mắc?
Huyết áp cao xảy ra khi lực máu tác động lên thành mạch ở mức cao hơn bình thường trong một thời gian dài. Đây là bệnh lý thường gặp, đặc biệt ở người lớn tuổi, và hầu hết trường hợp không có triệu chứng rõ rệt nên nhiều người không biết mình đang mắc bệnh.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ tăng huyết áp bao gồm tuổi tác (nguy cơ cao hơn khi về già), tiền sử gia đình có người mắc bệnh, nguồn gốc dân tộc (người da đen châu Phi, da đen Caribê hoặc Nam Á có nguy cơ cao hơn). Ngoài ra, chế độ ăn nhiều muối, thừa cân, hút thuốc, uống nhiều rượu hoặc sống trong tình trạng căng thẳng kéo dài cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Bạn nên đi kiểm tra huyết áp tại hiệu thuốc hoặc phòng khám nếu nghĩ rằng mình có nguy cơ, hoặc nếu đã trên 40 tuổi mà hơn 5 năm chưa đo huyết áp một lần nào.
2. Triệu chứng của bệnh huyết áp cao
Đa phần bệnh nhân tăng huyết áp không có triệu chứng. Trong một số ít trường hợp, bệnh có thể gây đau đầu, nhìn mờ hoặc đau tức ngực. Tuy nhiên, cách duy nhất để biết chắc chắn bạn có bị tăng huyết áp hay không là kiểm tra huyết áp định kỳ.
Nếu đột ngột xuất hiện cơn đau ngực dữ dội, cảm giác bị bóp nghẹt, nóng rát hoặc khó chịu như bị đè ép, kèm theo đổ mồ hôi, buồn nôn, choáng váng, khó thở, hoặc cơn đau lan sang cánh tay, cổ, hàm, dạ dày hay lưng, cần đi cấp cứu ngay vì đó có thể là dấu hiệu của một cơn đau tim.
3. Quy trình kiểm tra và chẩn đoán huyết áp cao
Để đo huyết áp, bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ sử dụng vòng bít quấn quanh cánh tay trên để đo áp suất trong mạch máu. Nếu chỉ số bất thường, bạn có thể được yêu cầu đo thêm bằng máy theo dõi huyết áp tại nhà trong vài ngày, quay lại phòng khám để kiểm tra lại, hoặc đeo máy theo dõi 24 giờ để có kết quả chính xác hơn.
Chỉ số huyết áp gồm 2 con số, ví dụ 130/80 mmHg. Nếu dưới 80 tuổi, bạn được coi là tăng huyết áp khi chỉ số từ 140/90 trở lên tại cơ sở y tế hoặc 135/85 trở lên khi đo tại nhà. Người từ 80 tuổi trở lên được chẩn đoán tăng huyết áp nếu chỉ số từ 150/90 trở lên khi đo tại phòng khám hoặc 145/85 khi đo tại nhà.
4. Biến chứng nguy hiểm của tăng huyết áp
Biến chứng của tăng huyết áp rất đa dạng và nguy hiểm, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm tim (suy tim, nhồi máu cơ tim), não (đột quỵ, sa sút trí tuệ), mắt (mù lòa), thận (suy thận mạn) và mạch máu (phình, bóc tách động mạch chủ, bệnh động mạch ngoại biên). Nếu không được kiểm soát, tăng huyết áp có thể dẫn đến suy giảm chức năng các cơ quan, thậm chí tử vong.
Các biến chứng theo cơ quan:
- Tim mạch:
Nhồi máu cơ tim: Máu đến nuôi tim bị tắc nghẽn, gây chết tế bào tim.
Suy tim: Tim phải làm việc quá sức để bơm máu, dẫn đến cơ tim dày lên và yếu đi, không đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể.
Bệnh mạch vành: Tăng huyết áp làm tổn thương và xơ cứng thành mạch máu.
Phình và bóc tách động mạch chủ: Huyết áp cao làm yếu thành mạch, dẫn đến phình to hoặc rách, gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Não bộ:
Đột quỵ (Tai biến mạch máu não): Mạch máu não bị vỡ (xuất huyết não) hoặc bị tắc nghẽn (nhồi máu não) do áp lực cao.
Sa sút trí tuệ: Lưu lượng máu đến não bị hạn chế làm suy giảm chức năng nhận thức, trí nhớ.
- Thận:
Suy thận mạn: Tăng huyết áp làm tổn thương mạch máu ở thận, làm giảm khả năng lọc máu của cơ quan này.
- Mắt:
Tổn thương võng mạc: Các mạch máu nhỏ ở võng mạc bị tổn thương, co thắt, phù nề, xuất huyết, dẫn đến giảm thị lực hoặc mù lòa.
Các biến chứng khác:
- Rối loạn cương dương: Tăng huyết áp ảnh hưởng đến khả năng lưu thông máu đến dương vật.
- Hội chứng chuyển hóa: Một nhóm rối loạn chuyển hóa liên quan đến tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường và đột quỵ.
5. Cách kiểm soát và hạ huyết áp hiệu quả
Thay đổi lối sống lành mạnh là bước quan trọng đầu tiên trong kiểm soát huyết áp. Bạn nên xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, nhiều rau xanh và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn. Tập thể dục thường xuyên ít nhất 150 phút mỗi tuần, đồng thời giảm cân nếu đang thừa cân hoặc béo phì.
Người bị cao huyết áp nên tránh rượu bia, thuốc lá
Song song đó, bạn cần tránh các yếu tố có hại như ăn quá mặn, uống nhiều rượu, tiêu thụ nhiều caffeine từ cà phê, trà hoặc nước ngọt có ga, và tuyệt đối không hút thuốc lá. Những thay đổi này không chỉ giúp hạ huyết áp mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.
6. Thuốc điều trị tăng huyết áp
Trong trường hợp huyết áp quá cao, hoặc bạn có nguy cơ cao mắc các biến chứng tim mạch, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc. Thuốc huyết áp thường được kê dưới dạng viên uống, mỗi ngày một lần, và đôi khi bạn cần kết hợp nhiều loại để kiểm soát hiệu quả. Loại thuốc nào phù hợp sẽ phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và yếu tố di truyền của từng người.
Việc dùng thuốc kết hợp với thay đổi lối sống sẽ mang lại hiệu quả kiểm soát huyết áp tốt nhất, giúp bạn giảm nguy cơ biến chứng và duy trì sức khỏe lâu dài.
