Nhiễm trùng xoang (Viêm xoang) là gì?

1. Viêm xoang (nhiễm trùng xoang) là gì?

Viêm xoang là tình trạng viêm hoặc sưng mô lót xoang. Xoang là cấu trúc bên trong khuôn mặt của bạn, thường chứa đầy không khí. Nhiễm trùng do vi khuẩn, nhiễm trùng do vi-rút và dị ứng có thể gây kích ứng, khiến xoang bị tắc nghẽn và chứa đầy chất lỏng. Điều này có thể gây áp lực và đau ở mặt, nghẹt mũi và các triệu chứng khác. Viêm xoang đôi khi còn được gọi là viêm mũi xoang.

Xem thêm: 5 kỹ thuật massage xoang

Xoang là gì?

Xoang là 4 khoang (khoảng trống) ghép đôi trong đầu bạn. Các đường dẫn hẹp kết nối chúng lại với nhau. Xoang tạo ra chất nhầy chảy ra khỏi các đường dẫn trong mũi của bạn. Hệ thống dẫn lưu này giúp giữ cho mũi của bạn sạch sẽ và không có vi khuẩn, chất gây dị ứng và các mầm bệnh khác.

Các loại viêm xoang

Các loại viêm xoang được mô tả dựa trên thời gian mắc bệnh (cấp tính, bán cấp, mãn tính hoặc tái phát) và nguyên nhân gây bệnh (vi khuẩn, vi-rút hoặc nấm).

• Các triệu chứng viêm xoang cấp tính (tắc nghẽn mũi, chảy dịch, đau/áp lực ở mặt và giảm khứu giác) sẽ kéo dài dưới 4 tuần. Bệnh thường do vi-rút gây ra như cảm lạnh thông thường.
• Các triệu chứng của viêm xoang bán cấp kéo dài từ 4 - 12 tuần.
• Các triệu chứng viêm xoang mãn tính kéo dài ít nhất 12 tuần. Nguyên nhân thường là do vi khuẩn.
• Các triệu chứng viêm xoang cấp tính tái phát, thường xuất hiện 4 lần trở lên trong một năm và mỗi lần kéo dài dưới 2 tuần.

Viêm xoang do vi khuẩn và vi-rút

Virus, giống như những loại gây cảm lạnh thông thường, gây ra hầu hết các trường hợp viêm xoang. Vi khuẩn có thể gây viêm xoang hoặc chúng có thể lây nhiễm cho bạn sau một lần viêm xoang do virus. Nếu bạn bị sổ mũi, nghẹt mũi và đau mặt không khỏi sau 10 ngày, bạn có thể bị viêm xoang do vi khuẩn. Các triệu chứng của bạn có vẻ cải thiện nhưng sau đó lại tái phát và tệ hơn các triệu chứng ban đầu. Thuốc kháng sinh và thuốc thông mũi thường có hiệu quả tốt đối với viêm xoang do vi khuẩn.

Viêm xoang do nấm

Nhiễm trùng xoang do nấm thường nghiêm trọng hơn các dạng viêm xoang khác. Chúng có nhiều khả năng xảy ra nếu bạn có hệ miễn dịch suy yếu.

2. Làm sao để biết bị viêm xoang, COVID, cảm lạnh hay dị ứng?

Cảm lạnh, Covid-19, dị ứng và nhiễm trùng xoang đều có các triệu chứng tương tự nhau. Có thể khó để phân biệt chúng. Cảm lạnh thông thường hay phát triển, đạt đỉnh và từ từ biến mất. Chúng kéo dài từ vài ngày đến 1 tuần. Dị ứng mũi gây ra hắt hơi, ngứa mũi và mắt, nghẹt mũi, chảy nước mũi và chảy dịch mũi sau (chất nhầy trong cổ họng). Chúng thường không gây đau mặt như nhiễm trùng xoang. COVID-19 có thể gây ra các triệu chứng bổ sung, như sốt và khó thở.

Cảm lạnh, COVID hoặc dị ứng đều có thể gây nhiễm trùng xoang. Bạn có thể tự xét nghiệm hoặc nhờ bác sĩ xét nghiệm một số bệnh nhiễm trùng do vi-rút, như COVID-19 và cúm nhé.

3. Triệu chứng và nguyên nhân

Các triệu chứng phổ biến của nhiễm trùng xoang bao gồm:

• Dịch chảy xuống họng (chất nhầy chảy xuống cổ họng).
• Chảy nước mũi kèm theo chất nhầy đặc màu vàng hoặc xanh lá cây.
• Nghẹt mũi.
• Áp lực trên mặt (đặc biệt là xung quanh mũi, mắt và trán). Tình trạng này có thể trở nên tệ hơn khi bạn xoay đầu hoặc cúi xuống.
• Cảm giác đau hoặc áp lực ở răng.
• Đau hoặc áp lực ở tai.
• Sốt.
• Hôi miệng hoặc có vị khó chịu trong miệng.
• Ho.
• Đau đầu.
• Mệt mỏi.

Nguyên nhân nào gây ra nhiễm trùng xoang?

Virus, vi khuẩn, nấm và chất gây dị ứng có thể gây viêm xoang. Các tác nhân gây viêm xoang cụ thể bao gồm:

• Cảm lạnh thông thường.
• Bệnh cúm (influenza).
• Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae.
• Vi khuẩn Haemophilus influenza.
• Vi khuẩn Moraxella catarrhalis.
• Dị ứng mũi theo mùa.

Những yếu tố nguy cơ gây viêm xoang là gì?

Một số người có khả năng bị viêm xoang cao hơn những người khác. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Dị ứng mũi.
• Bệnh hen suyễn.
• Polyp mũi (khối u).
• Vách ngăn lệch. (Vách ngăn là một đường mô phân chia mũi của bạn. Vách ngăn lệch không thẳng, làm hẹp lối đi ở một bên mũi. Điều này có thể gây tắc nghẽn.)
• Hệ thống miễn dịch suy yếu. Điều này có thể do các bệnh như HIV hoặc ung thư, hoặc do một số loại thuốc.
• Hút thuốc.

Viêm xoang tự nó không lây nhiễm. Nhưng vi-rút và vi khuẩn có thể gây ra bệnh này thì có. Hãy nhớ thực hiện các biện pháp rửa tay đúng cách, tránh xa người khác nếu bạn bị bệnh và hắt hơi hoặc ho nên che lại.

Bạn không nhất thiết phải điều trị viêm xoang — bệnh thường tự khỏi. Rất hiếm khi, nhiễm trùng xoang không được điều trị mà lại dẫn đến nhiễm trùng đe dọa tính mạng. Điều này xảy ra hi hữu, nếu vi khuẩn hoặc nấm lan đến não, mắt hoặc xương gần đó thôi.

4. Chẩn đoán và xét nghiệm

Các bác sĩ chẩn đoán viêm xoang dựa trên các triệu chứng và tiền sử sức khỏe của bạn. Họ sẽ kiểm tra tai, mũi và họng của bạn xem có bị sưng, chảy dịch hay tắc nghẽn không. Họ có thể sử dụng ống nội soi (một dụng cụ nhỏ, có đèn) để nhìn vào bên trong mũi của bạn. Thông thường sẽ là bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng thăm khám.

Các xét nghiệm cụ thể mà bác sĩ có thể yêu cầu để chẩn đoán nhiễm trùng xoang bao gồm:

• Nội soi mũi.
• Tăm bông mũi. Bác sĩ có thể sử dụng que có đầu mềm để lấy mẫu dịch từ mũi của bạn. Họ sẽ xét nghiệm xem có vi-rút hoặc vi khuẩn khác có thể gây ra các triệu chứng của bạn không.
• Chụp ảnh. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp cắt lớp (CT) để hiểu rõ hơn tình trạng bên trong xoang của bạn.
• Xét nghiệm dị ứng. Nếu bạn bị viêm xoang mãn tính, bác sĩ có thể xét nghiệm các dị ứng có thể gây ra bệnh.
• Sinh thiết. Trong một số trường hợp hiếm gặp, bác sĩ có thể lấy mẫu mô từ mũi của bạn để xét nghiệm.

5. Quản lý và điều trị

Có nhiều phương pháp điều trị viêm xoang, tùy thuộc vào các triệu chứng của bạn và thời gian bạn bị. Bạn có thể điều trị nhiễm trùng xoang tại nhà bằng:

• Thuốc thông mũi.
• Thuốc cảm lạnh và dị ứng không kê đơn (OTC).
• Nước muối rửa mũi. (Dk salt, Aladka, Dknasal...)
• Uống nhiều nước.

Nếu các triệu chứng viêm xoang không cải thiện sau 10 ngày, bác sĩ có thể kê đơn:

• Thuốc kháng sinh.
• Thuốc thông mũi dạng uống hoặc bôi ngoài da.
• Thuốc xịt steroid theo toa. (Không sử dụng thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ mũi không kê đơn trong thời gian dài hơn 3 đến 5 ngày — chúng có thể làm tăng tình trạng tắc nghẽn.)

Hoặc:

• Thuốc xịt steroid dạng xịt mũi.
• Thuốc xịt kháng histamin tại chỗ hoặc thuốc uống.
• Thuốc đối kháng leukotriene, như montelukast.
• Phẫu thuật để điều trị các vấn đề về cấu trúc, polyp hoặc nhiễm nấm.

Thuốc nào tốt nhất để điều trị nhiễm trùng xoang?

Nếu bạn cần thuốc kháng sinh, loại thuốc mà bác sĩ kê đơn sẽ tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bạn. Một số lựa chọn bao gồm:

• Augmentin (amoxicillin/clavulanate).
• Thuốc Amoxicilin.
• Thuốc Doxycyclin.
• Thuốc Levofloxacin.
• Thuốc Cefixim.
• Cefpodoxim.
• Thuốc Clindamycin.

Liệu pháp bổ sung và thay thế có hữu ích trong điều trị viêm xoang không?

Bạn có thể thấy bấm huyệt, châm cứu hoặc mát-xa mặt có ích trong việc làm giảm các triệu chứng của viêm xoang, bao gồm dẫn lưu, áp lực và đau. Hãy hỏi bác sĩ xem các liệu pháp này có thể giúp ích trong trường hợp cụ thể của bạn không.

Có cần dùng thuốc kháng sinh cho mọi trường hợp nhiễm trùng xoang không?

Không. Các bác sĩ thường đợi xem các triệu chứng của bạn kéo dài bao lâu trước khi kê đơn thuốc kháng sinh. Nhiều bệnh nhiễm trùng xoang là do vi-rút gây ra. Bạn không thể chữa khỏi bệnh nhiễm trùng do vi-rút bằng thuốc kháng sinh. Lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh nhiễm trùng do vi-rút có thể dẫn đến các tác dụng phụ không cần thiết hoặc tình trạng kháng kháng sinh. Điều này có thể khiến các bệnh nhiễm trùng trong tương lai khó điều trị hơn.

Phòng ngừa

Tùy thuộc vào nguyên nhân, có một số cách giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng xoang, bao gồm:

• Rửa mũi bằng nước muối theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Thực hiện các biện pháp phòng ngừa dị ứng. Bao gồm dùng thuốc, tiêm thuốc dị ứng và tránh các tác nhân gây dị ứng đã biết (như bụi, phấn hoa hoặc khói).
• Sử dụng thuốc xịt mũi có chứa steroid nếu bác sĩ khuyên dùng.
• Hình thành thói quen rửa tay đúng cách và các thói quen khác giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm.
• Tránh khói thuốc. Có nhiều cách giúp bạn cai thuốc lá, nếu bạn làm vậy.

Viêm xoang thường chỉ kéo dài từ một tuần đến 10 ngày. Bạn thường có thể điều trị bằng thuốc không kê đơn và các phương pháp điều trị tại nhà. Nếu bạn bị viêm xoang mãn tính hoặc cứ tái phát, có thể có những nguyên nhân tiềm ẩn mà bạn cần phải điều trị chuyên sâu.

Bạn thường có thể tự chăm sóc tình trạng xoang. Nhưng nếu bạn vẫn có các triệu chứng khiến bạn lo lắng hoặc nếu bạn bị nhiễm trùng nhiều lần, hãy trao đổi với bác sĩ. Họ có thể giúp bạn hiểu các bước tiếp theo của mình.

Lưu ý: Hãy đến phòng cấp cứu gần nhất hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn gặp các triệu chứng nhiễm trùng nghiêm trọng, bao gồm:

• Sốt cao (trên 103 độ F/40 độ C).
• Lú lẫn hoặc những thay đổi về tinh thần khác.
• Thị lực thay đổi, đặc biệt nếu bạn bị đau hoặc sưng quanh mắt.
• Cơn động kinh.
• Cổ cứng.

Sử dụng cho người lớn và trẻ em trên 24 tháng tuổi: - Rửa mũi. - Giảm triệu chứng nghẹt mũi.